Als er schulden zijn dan moeten die bij scheiding worden verdeeld. Daarbij is het van belang om te weten wanneer iets een privé-schuld is en wanneer iets een gemeenschappelijke schuld is die 50-50 moet worden verdeeld. Hier ga ik in het eerste gedeelte van de blog op in. Het tweede deel gaat over hoe de banken met de schulden omgaan. Zij volgen namelijk niet de afspraken die de ex-partners onderling maken over de verdeling van de schulden, maar volgen hun eigen koers!
DEEL 1: WIE MOET DE SCHULD DRAGEN NA DE SCHEIDING?
Draagplicht
Om te beoordelen of een schuld gemeenschappelijk of privé is, is de term ‘draagplicht’ belangrijk. Bij draagplicht wordt gekeken wie van de twee partners bij scheiding uiteindelijk opdraait voor de schuld, dus voor wiens rekening een schuld uiteindelijk moet komen.
- Een gemeenschapsschuld (gezamenlijke schuld) moet worden gedragen door de gemeenschap (dus door de beide partners samen). U bent beiden tijdens het huwelijk en na de scheiding de ‘dragers’ van de schuld. Dus als de schuldeiser de gehele schuld op u verhaalt, dan moet uw ex-partner u hiervoor compenseren.
- Een privéschuld moet worden gedragen door het privévermogen van de echtgenoot-schuldenaar.
Wanneer is een schuld gemeenschapsschuld en wanneer een privé-schuld?
Er zijn drie categorieën schulden te onderscheiden. Zij worden hieronder een voor een toegelicht.
Schulden van vóór de relatie
- Bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap in gemeenschap van goederen: Partners zijn ook ieder 100% draagplichtig voor alle schulden die een van beiden al voor het huwelijk of geregistreerd partnerschap had. Dus de bank kan na de scheiding bij de ene ex-partner aankloppen voor alle openstaande schulden van vóór de scheiding van de andere ex-partner.
- Bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap in beperkte gemeenschap van goederen (ná 1-1-2018 aangegaan): De schulden die u vóór het trouwen had, blijven van u alleen.
- Bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap met huwelijkse of partnerschapsvoorwaarden: het hangt af van de inhoud van de huwelijkse voorwaarden. Meestal zorgen die ervoor dat de schulden van vóór de relatie privé blijven, zeker in geval van koude uitsluiting.
- Bij samenwoning: De schulden die u vóór het samenwonen had, blijven van u alleen.
Schulden die binnen de ‘gewone huishouding’ vallen
Bij een gezamenlijke huishouding zijn beide partners aansprakelijk voor kleinere schulden die in de gewone huishouding zijn aangegaan.
Stel dat u tijdens uw huwelijk in gemeenschap van goederen, een dure wasmachine gekocht heeft op afbetaling en uw man was het daar niet mee eens maar heeft daar nooit werk van gemaakt. U bent dan evengoed samen verantwoordelijk voor de afbetaling van de wasmachine na de scheiding omdat de aankoop van de wasmachine wordt gezien als een schuld voor ‘gewone huishouding’. Dus ook uw man is aansprakelijk voor de restschuld.
De schuld is dus een gemeenschapsschuld.
Schulden die door of namens een partner in privé zijn ontstaan
Bent u samenwonend, of zijn in uw huwelijkse voorwaarden of het samenlevingscontract vastgelegd dat niet alle bezittingen gemeenschappelijk bezit zijn maar privé-eigendom, dan zijn privé-schulden ook echt privé en hoeft de ex-partner daaraan niet mee te betalen.
Wat als iemand zonder overleg bij een gemeenschap van goederen een grote schuld aangaat zonder medeweten van de partner? Is er dan sprake van een privé-schuld of een gemeenschapsschuld?
In principe vallen alle schulden in de gemeenschap, of zij nu ten behoeve van de gewone gang van de huishouding zijn aangegaan of niet.
Hiervan afwijken kan alleen in zeer uitzonderlijke omstandigheden, waardoor het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn als beide partners ieder de helft van de schuld zouden dragen.
Algemeen wordt aangenomen dat een schuld die tijdens het huwelijk is ontstaan door onrechtmatig handelen van een van de partners, zonder bijzondere omstandigheden, níet als een privé-schuld kan worden beschouwt.
Als een schuld in eerste instantie is gedragen door het ‘verkeerde’ vermogen dan moet dit later worden gecorrigeerd.
DEEL 2 OP WIE KAN DE BANK ZICH NA DE SCHEIDING VERHALEN?
De bank is niet gebonden aan afspraken in het scheidingsconvenant hoe de schulden verdeeld worden. De bank volgt haar eigen koers en kijkt daarbij alleen naar de verhaalsaansprakelijkheid.
Verhaalsaansprakelijkheid
Bij verhaal gaat het erover op wie (en op welk vermogen) een schuldeiser zich kan verhalen.
De term ‘verhaalsaansprakelijkheid’ staat los van welke persoon aansprakelijk is. Het heeft alleen betrekking op het vermogen waarop de schuldeiser zijn schuld kan verhalen.
- Een gemeenschapsschuld kan verhaald worden op zowel het gemeenschappelijk vermogen als op het privévermogen van beide gehuwden.
- Een privé-schuld kan verhaald worden op het gemeenschappelijk vermogen én op het privévermogen van de partner die de schuld is aangegaan. Verhaal op het privévermogen van de andere partner is dan niet mogelijk.
Een gemeenschapsschuld blijft gemeenschappelijk na de scheiding
De positie van schuldeisers blijft over het algemeen na een scheiding onveranderd. De bank heeft met u en uw ex partner een financieringsovereenkomst gesloten en kan daarom altijd u beiden in gebreke stellen bij eventuele wanbetaling. De bank is namelijk niet gebonden aan afspraken in het scheidingsconvenant.
De bank zal, totdat de schuld is afgelost, de gehele schuld op naam van u beiden laten staan.
U kunt dus géén ontslag uit de hoofdelijke aansprakelijkheid krijgen. Dit heeft twee vervelende gevolgen:
- U bent van uw ex-partner afhankelijk voor het aflossen van de schulden
- Het hoofdelijk aansprakelijk zijn voor een schuld maakt het opnieuw sluiten van een lening of hypotheek moeilijker.
Dus stel dat in het scheidingsconvenant iedere ex-partner de helft van een gemeenschappelijke schuld krijgt toebedeeld en de ene ex-partner lost zijn deel wel af en de andere ex-partner doet dit niet. Dan zal de bank bij beide ex-partners kijken of er nog iets te halen valt. Hetzelfde geldt als één van u beiden de gehele schuld op zich neemt en de ander voor die schuld vrijwaart. Als er dan niet wordt afgelost zal de bank toch bij beide ex-partners aankloppen.
Welke oplossingen zijn er mogelijk bij een schuld waarvoor u beiden hoofdelijk aansprakelijk bent?
Als blijkt dat slechts één van u beiden in staat is om de aflossing van één of meer openstaande gezamenlijke schulden te betalen, zal een oplossing voor de terugbetaling gezocht moeten worden voor de andere ex-partner.
- Probeer de gemeenschapsschuld in één keer af te lossen door (ieder apart dit keer!) een financiering te regelen bij een kredietverstrekker of bij familie, vrienden of kennissen.
- Spreek een aflossingsschema af en leg de betalingsregeling vast in het scheidingsconvenant zodat het een executoriale titel krijgt als de rechter de scheiding uitspreekt. Als de schuldenaar dan verzuimt om één of meerdere betalingen te doen, kunt u meteen een deurwaarder inschakelen.
Bent u samenwonend? Leg dan de betalingsregeling schriftelijk vast bij een notaris. Dat geeft ook een executoriale titel.
De betalingsregeling vastleggen in een schriftelijke onderlinge overeenkomst kan ook, maar dit heeft geen executoriale titel.
Maak gebruik van de wettelijke mogelijkheid om afstand te doen van de gemeenschap waardoor u niet meer aansprakelijk bent voor door uw ex-partner veroorzaakte schulden
Iedere echtgenoot kan afstand doen van de huwelijksgemeenschap. Dit gaat door middel van een akte, die binnen drie maanden na ontbinding van het huwelijk moet worden ingeschreven in het huwelijksregister.
Voordelen hiervan zijn:
- de echtgenoot niet hoofdelijk aansprakelijk wordt voor schulden waarvoor ook tijdens het huwelijk geen aansprakelijkheid bestond.
- de onderlinge draagplicht vervalt en de andere echtgenoot, die nog wel aansprakelijk is, krijgt geen regresvordering.
Nadeel is dat de echtgenoot die afstand doet zijn of haar aandeel in de gemeenschap verliest en alleen zijn of haar bed met bijbehorend linnengoed en zijn of haar kleding mag meenemen. Als er toch goederen zijn verduisterd of weggemaakt, kan er geen afstand meer worden gedaan.
Voor schulden die zijn aangegaan voor de kosten van de huishouding blijven beide echtgenoten aansprakelijk en draagplichtig.
Afstand doen van de gemeenschap is vooral een optie als er hoge schulden zijn en er weinig of geen vermogen aanwezig is. Het hangt af van uw situatie of het afstand doen van de huwelijksgemeenschap wenselijk is. Raadpleeg daarvoor een advocaat.