Het ouderschapsplan: de belangrijkste informatie op een rij

n deze blog leest u over:

Wat is een ouderschapsplan?

In het ouderschapsplan leggen ouders de afspraken vast over de verzorging en opvoeding van hun kind. Een goed ouderschapsplan vergroot de kans dat een zorgregeling soepel verloopt omdat er heldere afspraken in staan waar vooraf over is overlegd. Daarom doen álle ouders er goed aan een duidelijk ouderschapsplan op te stellen.

Tip: Laat uw kind niet te lang in onzekerheid verkeren over de situatie na de scheiding. Geef daarom de hoogste prioriteit aan het ouderschapsplan.

Wanneer is het ouderschapsplan verplicht?

Het ouderschapsplan is verplicht voor alle ouders met ten minste één minderjarig kind die willen gaan scheiden, behalve voor ouders die samenwonen maar geen gezamenlijk gezag hebben over een kind.

Hoe werkt dat bij een overlegscheiding?

Voor gehuwden en geregistreerd partners in een overlegscheiding is het ouderschapsplan een verplicht document dat samen met het scheidingsverzoek wordt ingediend bij de rechtbank.

Voor samenwoners in een overlegscheiding is er geen directe ‘controle’ is op het al dan niet hebben van een ouderschapsplan.

Hoe werkt dat bij een conflictscheiding?

Voor gehuwde of geregistreerde partners in een conflictscheiding waarbij ieder een eigen advocaat heeft, zal de rechter een mediator aanwijzen en/of eventueel zelf uitspraak doen.

Als bij ex-samenwoners een conflict ontstaat over de alimentatie of de zorgregeling voor hun kind en er is nog geen ouderschapsplan, dan kan een van beide ouders naar de rechter stappen. De rechter kan dan de ouders vragen eerst een ouderschapsplan op te stellen, eventueel onder begeleiding van een mediator.

Als mediation geen optie is of niet het gewenste resultaat oplevert, zal de rechter beslissingen nemen en uitspraak doen waar beide ouders zich aan moeten houden. Dit kan tot ongewilde (en juridisch gedwongen) uitkomsten leiden.

Aan welke eisen moet een ouderschapsplan voldoen?

Het ouderschapsplan moet voldoen aan de wettelijke eisen zoals genoemd in de ‘Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding’. Concreet betekent dat dat er in het ouderschapsplan in ieder geval het volgende moet staan:

de verdeling van de zorgtaken en de zorgregeling
de manier waarop de ouders elkaar informeren en raadplegen over belangrijke zaken omtrent hun kind
de verdeling van de kosten van uw kind
de manier waarop uw kind is betrokken bij het opstellen van het ouderschapsplan

De inhoud van een ouderschapsplan

Voor een ouderschapsplan dat voldoet aan de wettelijke eisen heeft u aan 1 A4-tje genoeg.

Het advies is echter om een gedetailleerd ouderschapsplan op te stellen waarin concrete en gedetailleerd afspraken staan over dagelijkse zaken (kleding, opvoeding, kapper, piercings). Een uitgebreid ouderschapsplan lijkt misschien overdreven, vooral als u samen nog redelijk door één deur kunt. Maar het kan na een scheiding toch veel ellende voorkomen. Uit de praktijk blijkt dat geen of vage afspraken vaak tot misverstanden en conflicten leiden.

Aan het eind van deze blog vindt u een lijst met onderwerpen waar u aan kunt denken.

Tip: Neem zo min mogelijk de term ‘in overleg’ op in het ouderschapsplan, ook al is de relatie met uw ex-partner goed. Dat kan na de scheiding ineens veranderen. Juist als u er samen niet of moeilijk uitkomt, wilt u later kunnen terugvallen op duidelijke afspraken. De mediator of scheidingsadviseur is er voor om u met moeilijke beslispunten te helpen.

Tip: Richt het ouderschapsplan zoveel mogelijk op de toekomst. Natuurlijk zal bij een vierjarig kind nog niet aan de orde zijn of het moet kiezen voor een technische of economische opleiding. Een standpunt omtrent het maken van afspraken over bijvoorbeeld zakgeld, klinkt echter al een heel stuk logischer.

Uw kind betrekken bij het ouderschapsplan

Een kind heeft het recht om zijn mening te geven over zaken die hem aangaan. Ouders zijn daarom verplicht hun kind zo veel en zo goed mogelijk te informeren en te raadplegen over de inhoud van het ouderschapsplan. Dit op een manier die past bij zijn leeftijd. Een kind is al heel jong in staat om zijn belangen en wensen duidelijk te maken.

Vooraf moet duidelijk gemaakt worden dat met zijn mening rekening wordt gehouden, maar dat de ouders uiteindelijk beslissen. U moet voorkomen dat uw kind tussen u als ouders moet kiezen. Betrek uw kind niet bij het onderwerp kinderalimentatie.

U kunt zelf met uw kind in gesprek gaan over de onderwerpen in het ouderschapsplan op een manier die past bij (de leeftijd van) uw kind. U kunt ook kiezen voor een gesprek tussen uw kind en de mediator.

Tip: Vraag eerst wat de wensen en zorgen van uw kind zelf zijn. Doe dat vóórdat u vertelt wat u zelf graag wilt. De kans is anders groot dat uw kind uit loyaliteit instemt met regelingen of afspraken die voor uw kind helemaal niet handig of plezierig zijn.

Als u uw kind vraagt waar hij wil wonen, vraag dan in welke woning hij wil wonen. Dit zodat het in eerste instantie niet hoeft te kiezen tussen u als ouders.

Zeggenschap van uw kind

In principe nemen de ouders de besluiten, zoals waar hun kind gaat wonen. Maar de rechter wil ook de wensen van een kind vanaf 12 jaar betrekken. Een kind dat ouder dan 12 jaar en jonger dan 18 jaar is, krijgt daarom een uitnodiging van de rechter om zijn mening te geven. Dat kan per brief of in een gesprek met de rechter. Uw kind is daar niet toe verplicht. De rechter neemt de wens van uw kind in overweging, maar in de meeste gevallen zal de wens van de ouders doorslaggevend zijn.

Een rechter kan ook een kind oproepen als hij vindt dat uit de ingediende documenten blijkt dat het onduidelijk is hoe een kind betrokken is bij de opstelling van het ouderschapsplan.

Tip: Laat uw kind vanaf 12 jaar indien mogelijk het ouderschapsplan mee ondertekenen. Dit geeft uw kind het gevoel dat er niet over hem maar met hem wordt beslist. Bovendien blijkt zo dat de regeling zo veel mogelijk in overleg met uw kind tot stand is gekomen.

Wijzigen van het ouderschapsplan

Er kunnen allerlei redenen zijn om afspraken in het ouderschapsplan te willen herzien, bijvoorbeeld:

Er wordt een nieuwe bijdrage voor de kinderalimentatie afgesproken.
Nieuwe ontwikkelingsfasen van uw kind
De zorgregeling wordt aangepast.
Verandering van woon- en of leefsituatie van u als ouders als gevolg van eigen keuze(s) of door oorzaken die buiten hun macht liggen. U gaat bijvoorbeeld een samengesteld gezin beginnen.
Uw kind wil zelf graag aanpassingen in het ouderschapsplan.

Hoe leg je wijzigingen in het ouderschapsplan vast?

Nieuwe of gewijzigde afspraken kunt u rechtsgeldig vastleggen in een toevoeging op het eerder vastgestelde ouderschapsplan: het addendum. Het addendum is een nieuwe bijlage bij het ouderschapsplan in de vorm van een overeenkomst. U kunt de wijziging zelf vastleggen, zonder tussenkomst van een adviseur. Door wel een adviseur in te schakelen voorkomt u dat u belangrijke punten over het hoofd ziet of dat nieuwe afspraken niet houdbaar of doordacht zijn.

Leg de wijziging schriftelijk vast in een addendum.
Verwijs daarbij naar het oorspronkelijke (door de rechter vastgestelde) ouderschapsplan.
Geef duidelijk aan welke passages geschrapt dan wel gewijzigd worden.
Geef aan wat de ingangsdatum is en wat een eventuele afloopdatum is.

Beide ouders moeten het addendum ondertekenen, liefst ook weer met ondertekening van het betrokken kind.

Problemen met uitvoering van het ouderschapsplan

Een goed ouderschapsplan vergroot de kans dat het gezamenlijk ouderschap goed verloopt. Als er toch moeilijkheden ontstaan, kunt u het volgende doen:

Probeer eerst met elkaar een oplossing te vinden, eventueel met een vriend of familielid erbij.
Schakel een mediator in.
Iedere ouder schakelt een vertegenwoordiger in die de situatie goed kent en kan denken vanuit het belang van uw kind. Bijvoorbeeld een vriendin, opa of oma. Deze twee vertegenwoordigers proberen samen met u en uw ex-partner tot een oplossing te komen.
Informeer naar mogelijke hulp.
Schakel samen een externe deskundige in, bijvoorbeeld als u zich zorgen maakt over het gedrag van uw kind en dit aanleiding is of kan worden tot ruzie tussen u beiden. De deskundige kan de problemen onderzoeken en samen met u een oplossing zoeken die zo veel mogelijk past bij uw kind.

In het uiterste geval kunt u naar de rechter stappen. Het is de vraag of dat uitkomst biedt, omdat de problemen vaak niet juridisch van aard zijn. De uitspraak die een rechter doet, kan mogelijk slecht uitpakken voor uw kind of voor u als ouder(s).

Tip! Neem in het ouderschapsplan duidelijk en zo uitgebreid mogelijk op hoe u en uw ex-partner omgaan met mogelijke problemen en meningsverschillen.

Onderwerpen in een ouderschapsplan

Uitgangspunten

Gezamenlijke doelen, bijvoorbeeld: goede relatie van uw kind met beide ouders, rust en voorspelbaarheid, geen conflicten, ongestoorde schoolloopbaan, ontplooiingskansen.
Gedragscode: hoe ga je als ouders met elkaar om?
Wijze waarop uw kind is betrokken bij het opstellen van het ouderschapsplan.

Opvoeding

Gezamenlijke waarden en normen bij de opvoeding.
Hoe om te gaan met regels en opvoeding? Waarover maak je afspraken? Waarin laat je elkaar vrij?
Gezinsrituelen die u in stand wil houden.
Opvatting over straf.
Wijze en mate van inbreng van uw kind in zaken die hen treffen.
Rolverdeling van de ouders.

Overdracht en communicatie

Momenten en frequentie van overdracht ten aanzien van dagelijkse aangelegenheden.
Wijze van overdracht: wel of niet in aanwezigheid van uw kind.
Welke zaken worden overgedragen?
Hoe vaak en wanneer is er overleg over fundamentele kwesties?
Contact tussen uw kind en de uitwonende ouder: hoe, wanneer, hoe vaak, op wiens initiatief en in vakantieperiodes?

Contacten met derden

Contact met andere familieleden zoals opa’s en oma’s, ooms, tantes, neefjes en nichtjes. Is hiervoor afwijking van de zorgregeling toegestaan?
Waarborg het contact met opa’s en oma’s.

Bijzondere (crisis)situaties

Hoe neemt u contact op met elkaar op bij spoedeisende zaken?
Bereikbaarheid en vertegenwoordiging van de andere ouder in geval van nood.

Afspraken van centraal belang

Eventueel afspraken over speciale talenten, problemen, kwetsbaarheden en begeleiding van uw kind.
Afspraken met uw kind over zaken die voor hem belangrijk zijn en hem meer zekerheid kunnen bieden. Bijvoorbeeld over school, woonruimte en eigen kamer, sport, bezoek aan vader/moeder, bezoek aan vrienden/vriendinnen/familie en logeerpartijtjes.

Wonen en de dagelijkse zorg

Hoofdverblijf: op wiens adres wordt uw kind in het bevolkingsregister van de gemeente ingeschreven?
Zorgregeling (inclusief dagen en tijden).
Bij wie wonen de huisdieren?
Afspraken over (eventueel toekomstige) verhuizing naar een andere stad: zorgregeling, (kosten van) brengen en halen, sport en andere activiteiten van uw kind, maximale afstand.
Halen en brengen: plaats van de wissel, door wie, hoe, kosten van halen en brengen, mag de andere ouder binnenkomen, welke spullen gaan met uw kind mee, wat als de ene ouder iets vergeet mee te geven bij de wissel, hoe komt de kleding terug (gewassen, gestreken, vuil)? Afwijkingen van de zorgregeling: wanneer? Wijze van communicatie hierover?
Verdeling vakanties en bijzondere dagen zoals feestdagen, verjaardagen en vakantiebestemmingen.

Belangrijke thema’s

Denk aan: zindelijkheidstraining, bedtijden, huiswerk, dagritme, kerkbezoek, thuiskomsttijden, zakgeld, cadeaus, maaltijden en snoepen, straf, brommer/scooter, kampen/toernooien, vakanties met anderen, abonnementen, schoolkeuze, doubleren, remedial teaching, huiswerkbegeleiding, mobiele telefoon, piercings, tatoeage, oorbellen, seksualiteit (laten slapen van uw kind met vriend(in)), feestjes, zelfstandig heen- en terugreizen, deelname aan nieuwe schoolactiviteiten en sporten, overleg als uw kind wil stoppen met een bepaalde activiteit.
Per thema: wie mag beslissen (vader/moeder/gezamenlijk).
Per thema: concrete afspraken/gezamenlijke regels.

Verdeling zorgtaken

Bepaal per zorgtaak welke ouder de taak voor zijn rekening gaat nemen, met eventueel aanvullende afspraken. Bijvoorbeeld de kapper, kleding kopen, kleding- en schoenreparatie, kleding wassen en strijken, fiets aanschaffen en onderhouden, verzekeringen afsluiten, toezicht bibliotheekboeken, aanschaf medicijnen, aan- en afmelden bij clubs en activiteiten, contacten met clubs, halen en brengen naar (sport)activiteiten, uitbetalen zakgeld, huiswerk.

School

contact met school
uitwisseling van informatie van school
bijwonen informatie- en ouderavonden (onder andere met of zonder nieuwe partner)
bijwonen van openbare bijeenkomsten
participeren in schoolactiviteiten.

Medische aangelegenheden

Bijzondere en belangrijke medische besluiten.
Wat te doen bij een acuut medisch probleem?
Kleine medische besluiten.
Toediening van medicijnen.
Toegang tot ziek kind.
Tandartsafspraken.
Begeleiding van uw kind bij (school) artsenbezoek, consultatiebureau.
Communicatie over ziek kind.

Financiën

Herberekening kinderalimentatie: wie draagt wanneer de kosten?
Kinderbijslag.
Financiële administratie kinderkosten: wie houdt het bij, openen en beheren van een gezamenlijke kinderrekening.
Kinderalimentatie: hoeveel, per wanneer enzovoort.
Kinderkosten: verdeling, welke kosten worden gezamenlijk/vanuit kinderrekening/alimentatie gedragen en welke draagt ieder voor zich? Onvoorziene kosten?
Voorziening toekomstige (studie)kosten.
Sparen voor uw kind.
Bankrekening van uw kind (wie mag/kan geld van de rekening halen en waarvoor?).
Verrekening van eventuele vergoedingen waar de ouders recht op hebben.

Overig

Verzekeringen: ziektekosten (basis/aanvullend), uitvaartpolis, wettelijke aansprakelijkheid.
Nieuwe partners: wanneer/wijze van introductie bij uw kind, rol bij de verzorging en opvoeding van uw kind, mag partner ook vader/moeder/papa/mama worden genoemd.
Paspoort (beheer, vernieuwing).
Kinderverjaardagen en partijtjes.
Tijdelijke afspraken tijdens de overgangsperiode.
Kerk/religie.
Overlijden van één van beide ouders.

Evaluatie en geschillen

Evaluatie en bijstelling ouderschapsplan: hoe vaak, wanneer en op welke wijze.
Hoe om te gaan met meningsverschillen en/of conflicten.

Wilt u een probleem voorleggen aan één van onze consulenten? Kijk wie er nu beschikbaar zijn.

Posted in Kinderen & ouderschapsplan