Het beëindigen van samenwoning

Deze blog is speciaal voor samenwoners die gaan scheiden. De belangrijkste onderwerpen bij scheiding komen aan de orde:

Scheidingsprocedure na samenwoning

Samenwoners zijn vrij om een relatie aan te gaan en te verbreken. Zij hebben geen juridische partnerstatus en hoeven daardoor hun samenwoning niet formeel te beëindigen via een rechter, zoals bij een echtscheiding.
Het beëindigen van een samenwoning kan men realiseren door:

Een aangetekende brief te sturen aan de andere samenwonende partner
Een onderhandse overeenkomst op te stellen met elkaar
Feitelijk bij elkaar te vertrekken of door uitschrijving op het woonadres
Via een notariële overeenkomst of een overeenkomst van een advocaat de beëindiging van de samenwoning vast te leggen

Bij de beëindiging van een samenwoning zélf speelt de rechtbank dus geen rol en er is geen officiële instantie waar de beëindiging van de samenwoning wordt geregistreerd. Een ouderschapsplan is wel wettelijk verplicht bij minderjarige kinderen, maar er is niemand die dat controleert.

Dat samenwoners heel simpel uit elkaar kunnen gaan, leidt ertoe dat zij vaak niets schriftelijk vastleggen bij hun scheiding. Dat kan goed gaan, maar ook fout. Het goed regelen van uw scheiding is bij samenwoners net zo belangrijk als bij gehuwden en geregistreerd partners. Hoe langer de samenwoning duurt, hoe meer zaken gemeenschappelijk zijn geworden en des te ingewikkelder de scheiding. Veel wet- en regelgeving van gehuwde partners is ook van toepassing op samenwoners bij scheiding.

Het advies is daarom om ook bij samenwoning uw scheiding te laten begeleiden door een mediator en in een vaststellingsovereenkomst afspraken vast te leggen over: de verdeling van uw woning, de bijbehorende hypotheek, de betaalbaarheid of overname ervan, een ouderschapsplan, het juiste bedrag aan kinderalimentatie en de inboedel.

Een vaststellingsovereenkomst heeft dezelfde bewijskracht als een scheidingsconvenant en u heeft alle afspraken bij elkaar staan in één document. Als u de vaststellingsovereenkomst laat bekrachtigen door een notaris heeft u een executoriale titel.

Als u er in goed overleg niet uitkomt dan kunt u uw geschilpunten via een advocaat voorleggen aan de rechter. Bij samenwoning is dan het nadeel dat ieder punt waarover samenwoners het bij scheiding het niet eens kunnen worden als apart verzoek behandeld wordt door de rechtbank. Terwijl bij een officiële procedure bij echtscheiding alles zo veel mogelijk ineens wordt behandeld.

Officiële scheidingsdatum

De officiële scheidingsdatum bij samenwoners is de dag van het feitelijke vertrek of de schriftelijke bevestiging van de scheiding door één van de partners of een notaris.

Samenwoners en het gezamenlijke minderjarige kind

Gaat u na samenwoning uit elkaar en heeft u een minderjarig kind? Dan is er wat betreft de kinderen weinig verschil in de toepassing van de wet- en regelgeving in vergeleken met ex- partners van een huwelijk of geregistreerd partnerschap. U heeft dezelfde rechten, verplichtingen en belastingzaken als een gehuwd paar met een kind, o.a.:

uw kind heeft recht op een financiële bijdrage van de ouders voor zorg en onderhoud
de ‘Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding’ is van toepassing bij een kind waarover u het gezag uitoefent.
bij scheiding is het opstellen van een ouderschapsplan wettelijk verplicht als er minstens één minderjarig kind is waarover ouders samen het gezag hebben

Toch verloopt het proces om te scheiden bij u wezenlijk anders dan bij gehuwden en geregistreerd partners met een minderjarig kind. U scheidt namelijk niet via een formele en verplichte procedure. Hierdoor kunt u belangrijke stappen en beslissingen missen.

Verplicht ouderschapsplan

Ook bij samenwoners is een ouderschapsplan wettelijk verplicht bij één of meerdere gezamenlijke minderjarige kinderen. Een ouderschapsplan is wel wettelijk verplicht bij minderjarige kinderen, maar er is niemand die dat controleert.

Als er geen ouderschapsplan is en u krijgt onenigheid over bijvoorbeeld de zorg voor uw kind, dan is de kans erg groot dat een rechter pas uitspraak doet als men alsnog gezamenlijk een ouderschapsplan heeft opgesteld met hulp van mediator.

Kinderalimentatie na samenwoning

Samenwonende ouders zijn wettelijk verplicht bij te dragen aan de kosten voor hun kind. Het advies is om een kinderalimentatieberekening te laten maken en de afspraken over de kinderalimentatie schriftelijk vast te leggen. Hiermee voorkomt u latere discussies en eventuele rechtszaken en staat u sterker bij een eventueel conflict waarover een rechter uitspraak zal doen.

In de blog over kinderalimentatie leest u hoe kinderalimentatie wordt berekend voor kinderen tot 18 jaar en welke onderhoudsverplichting er geldt voor kinderen ouder dan 17 jaar.
Weigert uw ex-partner om afspraken te maken over kinderalimentatie, eventueel met behulp van een mediator? Schakel dan een advocaat in.
Heeft u alimentatieafspraken gemaakt maar betaalt uw ex-partner de alimentatie niet? Lees dan de blog ‘Help, mijn ex betaalt de alimentatie niet!’

Belasting

Door de Belastingdienst worden samenwoners aangemerkt als fiscaal partner. Dat wil zeggen dat bij bepaalde belastingzaken dezelfde behandeling geldt als bij gehuwden.

Verdeling van gemeenschappelijke eigendommen

Als samenwoners heeft u vaak een ‘eenvoudige gemeenschap’. Dit betekent dat u bepaalde vermogens of schulden gezamenlijk heeft zoals het gezamenlijk eigendom van een woning en een gezamenlijke bankrekening.

Er is voor samenwoners geen wet- en regelgeving voor de verdeling bij scheiding. Zaken die gemeenschappelijk zijn moeten verdeeld worden in goed overleg. De verdeling kan worden vastgelegd in een vaststellingsovereenkomst. Deze kunt u zelf opstellen of met ondersteuning van een notaris, advocaat of mediator. Advies is om uw afspraken juridisch, fiscaal en financieel te laten toetsen door een deskundige.

Omdat bij samenwoners veel bezittingen niet op naam geregistreerd zijn, kan de verdeling daarvan een lastig punt worden bij de verdeling. Bij een gemeenschap van goederen maakt het niet uit wie de eigenaar van iets is, het moet toch allemaal 50-50 verdeeld worden. Maar omdat samenwoners geen gemeenschap van goederen hebben, moeten zij het er bij ieder goed eens zijn wie de eigenaar is. Dit kan veel discussie geven. Heeft u discussie over het eigendom van een goed? Laat dan de tenaamstelling en betaling van goederen of geld, bij de juridische vaststelling van de eigenaar, doorslaggevend zijn.

Let erop dat, als eigendommen van de ene op de andere ex-partner overgaan na de relatie zonder enige tegenprestatie, er schenking van toepassing is.

Verdeling van schulden

Samenwoners zijn in beginsel niet juridisch aansprakelijk voor elkaars vermogen of schulden. Zij kunnen wel verhaalsaansprakelijk en draagplichtig zijn als ze samen een aankoop hebben gedaan of een schuld zijn aangegaan, zoals het samen kopen van een woning en het aangaan van een hypotheeklening.

Een bank zal bij haar juridische en financiële omgang, zoals bij het verstrekken van een hypotheek, geen verschil maken met gehuwden of geregistreerd partners. En maakt dus ook geen verschil bij het omgaan met schulden.

Lees meer over de verdeling van schulden in de blog over schulden.

Verdeling van de koopwoning

Als het financieel mogelijk en gewenst is dan neemt vaak één van de ex- partners de woning over.

Als de woning eigendom van één van beiden is en al op naam van deze ex-partner staat, kan dit ongewijzigd blijven.

Als de woning gemeenschappelijk eigendom is en verkocht wordt aan één ex-partner, is het advies om de waarde van de woning te laten bepalen door een makelaar. Deze bepaalt wat de woning waard is ‘in het economische verkeer’ zodat objectief vastgesteld kan worden wat de werkelijke waarde is. Zonder die waardebepaling loopt u het risico dat de Belastingdienst vindt dat er sprake is van schenking: één van beide partijen heeft een financieel voordeel genoten zonder tegenprestatie en moet daarom schenkingsbelasting betalen.

Bij verkoop van de woning wordt de over- of onderwaarde exact verdeeld of met u of uw ex-partner verrekend in geld en/of met goederen.

Lees meer over de verdeling van de koopwoning in de blog ‘Wat te doen met de koopwoning en de hypotheek bij scheiding?’.

Overlijdensverzekeringen

Veel samenwoners hebben een overlijdensverzekering die meestal verbonden is met de hypotheek. De begunstiging bij overlijden dient u na uw scheiding aan te laten passen door uw hypotheekadviseur.

Partneralimentatie bij samenwoners

Als samenwoner bent u niet verplicht tot het betalen van partneralimentatie. In bepaalde situaties wil men soms toch partneralimentatie afspreken, o.a.:

één van de partners is altijd hoofdkostwinner geweest
de andere partner heeft op korte termijn geen zicht op een betaalde baan.
De andere partner heeft geen mogelijkheid om (meer) geld te verdienen vanwege arbeidsongeschiktheid
Men heeft meerdere jonge kinderen. Het onderbrengen van die kinderen bij een kinderdagverblijf of familie is te kostbaar of niet mogelijk.

Als u voldoet aan de volgende voorwaarden is de partneralimentatie voor de betaler aftrekbaar van de inkomstenbelasting net zoals bij gehuwden en geregistreerd partners:

er is sprake van een dringende morele verplichting
het bedrag aan partneralimentatie moet ontleend zijn aan de Tremanormen en mag de Tremanormen niet te boven gaan
de partneralimentatie is schriftelijk vastgelegd in een samenlevingscontract aan het begin van de relatie of in een vaststellingsovereenkomst bij het beëindigen van de relatie.

Voldoet u niet aan deze voorwaarden dan is de partneralimentatie niet-aftrekbaar voor de betaler en een belaste schenking voor de ontvanger.

Wilt u een probleem voorleggen aan één van onze consulenten? Kijk wie er nu beschikbaar zijn.

Posted in Samenwoners in scheiding